Νεφρά: Τα φυσικά «φίλτρα» του οργανισμού μας

Τα νεφρά είναι από τα πιο σημαντικά όργανα στο σώμα μας και απαραίτητα για τη συνολική μας υγεία.

Με σχήμα φασολιού και μέγεθος όσο μια γροθιά, αποτελούν τα φυσικά «φίλτρα» του οργανισμού μας και είναι υπεύθυνα για πλήθος ζωτικών λειτουργιών.

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού στις 10 Μαρτίου, ετοιμάσαμε ένα άρθρο για να γνωρίσουμε καλύτερα αυτά τα τόσο σημαντικά όργανα και να δούμε πώς μπορούμε να διαφυλάξουμε τη σωστή λειτουργία τους.

Νεφρά: Ποιος είναι ο ρόλος τους;

Παρότι μικρά σε μέγεθος, τα νεφρά διενεργούν περίπλοκες και ζωτικές λειτουργίες που κρατούν το σώμα μας σε ισορροπία.

Ενδεικτικά, τα νεφρά:

• βοηθούν στην απομάκρυνση τοξινών και περιττών ουσιών από το σώμα μας
• φιλτράρουν το αίμα, κρατώντας τις ουσίες που είναι απαραίτητες για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού μας και αφαιρώντας τις ουσίες που είναι περιττές ή επιβλαβείς
• ελέγχουν την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων και της αιμοσφαιρίνης
• μεταβολίζουν τη βιταμίνη D που παίζει καίριο ρόλο στην ανάπτυξη των οστών
• απελευθερώνουν ορμόνες που ρυθμίζουν την πίεση του αίματος
• ρυθμίζουν τη συγκέντρωση θρεπτικών ουσιών στο σώμα
• διασφαλίζουν ότι η ποσότητα νερού στο αίμα μας παραμένει σταθερή

Τι μπορούμε να κάνουμε για να διατηρήσουμε τα νεφρά μας υγιή;

Η έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας είναι φυσικό επακόλουθο της φυσιολογικής γήρανσης του ανθρώπινου σώματος.

Υπάρχουν, ωστόσο, κάποιοι παράγοντες που επιταχύνουν αυτήν την έκπτωση, θέτοντας σε κίνδυνο τη συνολική υγεία του οργανισμού μας.

Αντίστοιχα, υπάρχουν συνήθειες που μπορούν να μας βοηθήσουν να διατηρήσουμε τη λειτουργία των νεφρών μας στο καλύτερο δυνατό επίπεδο.

Ποιες είναι, λοιπόν, οι συνήθειες που αξίζει να υιοθετήσουμε για να προστατεύσουμε την υγεία των νεφρών μας;

1. Επενδύουμε στη σωματική άσκηση

Η καθιστική ζωή συνδέεται με προβλήματα στα νεφρά. Συγκεκριμένα, η σωματική άσκηση βελτιώνει την αρτηριακή πίεση και τον μεταβολισμό της γλυκόζης, δύο σημαντικούς παράγοντες για την υγεία των νεφρών.

2. Ακολουθούμε ένα πρόγραμμα υγιεινής διατροφής

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη σωστή λειτουργία των νεφρών μας. Καταναλώνοντας πολλά φρούτα και λαχανικά καθημερινά, λαμβάνουμε απαραίτητες αντιοξειδωτικές ουσίες που ενισχύουν τη νεφρική λειτουργία μας.

Επιπλέον, προσπαθούμε να αποφεύγουμε όσο το δυνατόν περισσότερο τα συσκευασμένα τρόφιμα, καθώς συνήθως είναι πλούσια σε αλάτι. Η υπερβολική πρόσληψη αλατιού καταστρέφει τα νεφρά, καθώς αυτά καταπονούνται διπλά για να απομακρύνουν την ποσότητα που δε χρειάζεται ο οργανισμός μας.

3. Πίνουμε αρκετό νερό

Η επαρκής ενυδάτωση του οργανισμού μας είναι καίριας σημασίας για τη σωστή λειτουργία των νεφρών μας. Όταν δεν πίνουμε πολλά υγρά, τότε τα νεφρά παράγουν λιγότερα ούρα και συνεπώς δημιουργείται πρόβλημα στην αποβολή των τοξινών και των περιττών ουσιών από το σώμα μας. Συνίσταται να πίνουμε καθημερινά 10 με 12 φλιτζάνια υγρών, εκ των οποίων τα μισά τουλάχιστον να είναι νερό.

4. Ρυθμίζουμε την αρτηριακή μας πίεση

Προσέχουμε την αρτηριακή μας πίεση, ελέγχοντάς την τακτικά. Η αρρύθμιστη υπέρταση προκαλεί μακροπρόθεσμα φθορές στα αιμοφόρα αγγεία που καταλήγουν στα νεφρά και συνεπώς στα ίδια τα νεφρά.

5. Ελέγχουμε τακτικά το σάκχαρό μας

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία από τις κύριες αιτίες νεφροπάθειας. Για αυτόν τον λόγο, είναι σημαντικό να ελέγχουμε τακτικά το σάκχαρό μας και να το κρατάμε ρυθμισμένο με φαρμακευτική αγωγή, εφόσον απαιτείται.

6. Αποφεύγουμε το κάπνισμα

Το κάπνισμα μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επιβλαβές για τα αιμοφόρα αγγεία μας. Αν τα αιμοφόρα αγγεία μας δε λειτουργούν σωστά, τότε μειώνεται η ροή αίματος στα νεφρά και δε γίνεται σωστά η αποτοξίνωση του οργανισμού μας. Το κάπνισμα μπορεί, επίσης, να αυξήσει την αρτηριακή πίεση, παράγοντα κινδύνου για τη σωστή νεφρική λειτουργία.

7. Αποφεύγουμε την υπερβολική κατανάλωση φαρμάκων και αλκοόλ

Η υπερβολική κατανάλωση φαρμάκων και αλκοόλ αυξάνει τα επίπεδα τοξικότητας στον οργανισμό μας και συνεπώς την καταπόνηση των νεφρών μας. Η κατανάλωση αλκοόλ πρέπει να γίνεται με μέτρο. Επίσης, η λήψη φαρμάκων πρέπει να γίνεται πάντα κατόπιν συνεννόησης με τον θεράποντα ιατρό σας, ο οποίος γνωρίζει το ιατρικό ιστορικό σας.

Νεφρά και ύποπτα συμπτώματα: Ποια σημάδια υποδεικνύουν πρόβλημα στη νεφρική λειτουργία;

Τα νεφρά είναι πολύπλοκα όργανα που εκτελούν πλήθος σημαντικών λειτουργιών για την υγεία του οργανισμού μας.

Ακριβώς, όμως, επειδή εμπλέκονται σε διάφορες διεργασίες, οποιαδήποτε δυσλειτουργία τους μπορεί να προκαλέσει ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων.

Σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Νεφρού των ΗΠΑ, τα δέκα πιο συνήθη σημάδια που υποδεικνύουν ότι τα νεφρά δε λειτουργούν σωστά είναι τα ακόλουθα:

1. Έλλειψη ενέργειας, κόπωση και δυσκολία συγκέντρωσης

Όταν τα νεφρά δε λειτουργούν σωστά, τοξίνες και περιττές ουσίες συσσωρεύονται στο αίμα. Ως αποτέλεσμα, αισθανόμαστε ένα έντονο αίσθημα κόπωσης και αδυναμίας, ενώ δυσκολευόμαστε να συγκεντρωθούμε.

2. Διαταραχές ύπνου

Όταν τα νεφρά δε φιλτράρουν σωστά, οι τοξίνες παραμένουν στο αίμα, αντί να αποβάλλονται από το σώμα με την ούρηση. Η συσσώρευση τοξινών στο αίμα επηρεάζει τη διάρκεια και την ποιότητα του ύπνου μας.

3. Ξηροδερμία και φαγούρα

Τα νεφρά απομακρύνουν περιττές ουσίες και υγρά από το σώμα, διατηρώντας την ισορροπία μετάλλων και θρεπτικών συστατικών στο αίμα. Το ξηρό δέρμα και η έντονη φαγούρα είναι συμπτώματα που μπορεί να σχετίζονται με νεφρική νόσο.

4. Συχνοουρία

Αν αισθάνεστε την ανάγκη να επισκέπτεστε την τουαλέτα πιο συχνά, ειδικά τις βραδινές ώρες, τότε υπάρχει πιθανότητα τα νεφρά σας να μη λειτουργούν σωστά. Η συχνοουρία, ωστόσο, ενδέχεται να είναι σημάδι ουρολοίμωξης ή διόγκωσης του προστάτη για τους άντρες.

5. Αίμα στα ούρα

Τα υγιή νεφρά διατηρούν τα αιμοσφαίρια στο σώμα όταν φιλτράρουν το αίμα από τοξίνες και περιττές ουσίες. Όταν, όμως, τα φίλτρα των νεφρών έχουν καταστραφεί, τα αιμοσφαίρια μπορεί να «δραπετεύσουν» στα ούρα.

6. Αφρός στα ούρα

Η ύπαρξη υπερβολικών φυσαλίδων στα ούρα αποτελεί ένδειξη πρωτεϊνουρίας. Συγκεκριμένα, τα νεφρά δε φιλτράρουν σωστά με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη περιεκτικότητα πρωτεϊνών στα ούρα.

7. Πρησμένα μάτια

Αν τα μάτια σας είναι μονίμως πρησμένα, τότε υπάρχει πιθανότητα να έχετε πρόβλημα με τη λειτουργία των νεφρών σας. Το πρήξιμο γύρω από τα μάτια μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι τα νεφρά διαρρέουν μεγάλη ποσότητα πρωτεΐνης στα ούρα, αντί να τη διατηρούν στο σώμα.

8. Πρησμένοι αστράγαλοι και πόδια

Η μειωμένη νεφρική λειτουργία μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών και νατρίου, προκαλώντας πρήξιμο στα πόδια και τους αστραγάλους σας. Το πρήξιμο στα κάτω άκρα ενδέχεται, επίσης, να είναι σημάδι καρδιακής νόσου, ηπατικής νόσου ή φλεβικής ανεπάρκειας.

9. Μειωμένη όρεξη

Η μειωμένη επιθυμία για φαγητό είναι ένα πολύ γενικό σύμπτωμα που μπορεί να αφορά ένα ευρύ φάσμα παθήσεων. Η συσσώρευση τοξινών που προκύπτει από τη μειωμένη νεφρική λειτουργία μπορεί να είναι μία από τις αιτίες.

10. Συχνές μυϊκές κράμπες

Η διαταραγμένη νεφρική λειτουργία μπορεί να προκαλέσει ανισορροπία ηλεκτρολυτών στο σώμα. Οι συχνές κράμπες μπορεί να οφείλονται στα χαμηλά επίπεδα ασβεστίου και στην κακή ρύθμιση των επιπέδων φωσφόρου στο αίμα.

Νεφρά και εξετάσεις: Διαγνωστικός έλεγχος νεφρικής λειτουργίας

Ένας άνθρωπος μπορεί να χάσει έως και το 90% της νεφρικής λειτουργίας του προτού εμφανίσει οποιοδήποτε σύμπτωμα.

Ο τακτικός προληπτικός έλεγχος, σε συνδυασμό με την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, είναι πολύ σημαντικός για την προστασία της υγείας των νεφρών μας.

Ποιες εξετάσεις, όμως, περιλαμβάνει ένας προληπτικός έλεγχος νεφρικής λειτουργίας;

Οι πιο συχνές διαγνωστικές εξετάσεις που διενεργούνται για να ελέγξουν την υγεία των νεφρών είναι οι ακόλουθες:

Γενική εξέταση αίματος

Η γενική αίματος είναι μια πολύ συνηθισμένη εξέταση, η οποία όμως αποκαλύπτει πολλές πληροφορίες για την κατάσταση της συνολικής μας υγείας. Καθώς τα νεφρά συνδέονται με την παραγωγή των ερυθρών αιμοσφαιρίων, η γενική εξέταση αίματος μπορεί να αποκαλύψει ενδεχόμενες ανισορροπίες στα βασικά συστατικά του αίματος που οφείλονται στη μειωμένη νεφρική λειτουργία.

Γενική εξέταση ούρων

Άλλη μία εξέταση ρουτίνας στο πλαίσιο προληπτικού ελέγχου της συνολικής μας υγείας είναι η γενική εξέταση ούρων. Περιλαμβάνει τη μέτρηση ερυθροκυττάρων, λευκών αιμοσφαιρίων, γλυκόζης, πρωτεϊνών και άλλων παραμέτρων στα ούρα. Η μέτρηση των παραπάνω δεικτών συνεκτιμάται για την αξιολόγηση της νεφρικής λειτουργίας.

Μέτρηση κρεατινίνης

Η κρεατινίνη είναι μια αζωτούχος ένωση που προκύπτει όταν διασπάται η φωσφορική κρεατίνη των σκελετικών μυών. Η ουσία αυτή αποβάλλεται από τον οργανισμό μας μέσω των νεφρών. Όταν τα νεφρά μας λειτουργούν σωστά, τα επίπεδα της κρεατινίνης στο αίμα είναι χαμηλά ή εντός των φυσιολογικών ορίων. Όταν υπάρχει νεφρική βλάβη, τα επίπεδα κρεατινίνης στο αίμα αυξάνονται.

Κάθαρση κρεατινίνης

Η κάθαρση κρεατινίνης είναι μια δοκιμασία που μετρά πόσο καλά αφαιρούν τα νεφρά την κρεατινίνη από το αίμα. Δίνει μια πιο ακριβή μέτρηση σχετικά με τη νεφρική λειτουργία. Σε νεφροπαθείς, η κάθαρση κρεατινίνης αποτελεί δείκτη έναρξης αιμοδιάλυσης.

Μέτρηση ουρίας

Η ουρία είναι το τελικό προϊόν που σχηματίζεται από τη διάσπαση της πρωτεΐνης στον οργανισμό μας. Παράγεται στο ήπαρ και αποβάλλεται από το σώμα μας με τα ούρα. Σε περίπτωση που τα νεφρά μας δε λειτουργούν σωστά, τότε αδυνατούν να αφαιρέσουν την ουρία από το αίμα, με αποτέλεσμα τα επίπεδά της να αυξάνονται.

Μέτρηση ουρικού οξέος

Το ουρικό οξύ είναι ουσία που παράγει ο οργανισμός κατά τη διάσπαση των πουρινών, ουσίες που υπάρχουν φυσικά στο σώμα μας και σε τροφές που καταναλώνουμε. Το ουρικό οξύ αποβάλλεται από τον οργανισμό μας μέσω της ούρησης. Όταν τα νεφρά δε λειτουργούν σωστά, υπάρχουν αυξημένα επίπεδα ουρικού οξέος στον οργανισμό μας.

Έλεγχος ηλεκτρολυτών

Οι ηλεκτρολύτες φιλτράρονται στα νεφρά. Όταν τα νεφρά δε λειτουργούν σωστά, τότε υπάρχει ανισορροπία στα επίπεδα των ηλεκτρολυτών στο αίμα. Η μέτρηση του καλίου και του νατρίου αποτελεί δείκτη για την καλή νεφρική λειτουργία.

Έλεγχος συγκέντρωσης φωσφόρου και ασβεστίου στο αίμα

Ο φώσφορος είναι ένα μέταλλο βασικό για την καλή λειτουργία των κυττάρων, το οποίο προσλαμβάνουμε μέσω της τροφής. Όταν μειώνεται η λειτουργία των νεφρών, ο φώσφορος δεν απομακρύνεται σωστά με αποτέλεσμα να αυξάνεται η συγκέντρωσή του στο αίμα. Η αυξημένη συγκέντρωση φωσφόρου οδηγεί στη μείωση της συγκέντρωσης του ασβεστίου στον οργανισμό μας.

*Οι παραπάνω εξετάσεις είναι ενδεικτικές και αποτελούν κομμάτι ενός γενικότερου κλινικοεργαστηριακού ελέγχου της λειτουργίας των νεφρών. Όπως σε όλες τις περιπτώσεις, ο θεράπων ιατρός σας είναι ο πλέον κατάλληλος για να σας υποδείξει ποιες εξετάσεις χρειάζεται να κάνετε σε περίπτωση που ανήκετε σε ομάδες υψηλού κινδύνου ή παρουσιάζετε συμπτώματα που σχετίζονται με μειωμένη νεφρική λειτουργία.