Αλλεργία: Συμπτώματα, διάγνωση και τρόποι αντιμετώπισης

Ο ερχομός της άνοιξης συνοδεύεται από ενοχλητικά συμπτώματα, όπως φαγούρα, φτερνίσματα και καταρροή; Σίγουρα έχει περάσει από το μυαλό σας η σκέψη ότι έχετε αλλεργία.

Και πώς είναι δυνατόν, άλλωστε, να μην το σκεφτείτε, όταν σύμφωνα με έρευνες, ένας στους τέσσερις ανθρώπους είναι αλλεργικός σε κάτι.

Ποια είναι, όμως, τα συμπτώματα που πρέπει να σας προβληματίσουν και πώς μπορείτε να μάθετε στα σίγουρα αν είστε αλλεργικοί;

Αυτά τα ερωτήματα θα απαντήσουμε στη συνέχεια του άρθρου.

Τι είναι αλλεργία;

Η αλλεργία είναι μια δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος σε ουσίες του περιβάλλοντος που θεωρούνται αβλαβείς. Οι ουσίες αυτές ονομάζονται αλλεργιογόνα και με την είσοδό τους στον οργανισμό, προκαλούν την έντονη ανοσολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού.

Είδη αλλεργικών αντιδράσεων

Όταν ακούμε τον όρο «αλλεργία», οι περισσότεροι από εμάς σκεφτόμαστε κάποιον που φτερνίζεται συνεχώς και τρέχει η μύτη του.

Είναι αλήθεια ότι η αλλεργική ρινίτιδα είναι από τις πιο συνηθισμένες αλλεργικές αντιδράσεις, ιδιαίτερα στην περίπτωση των εποχικών αλλεργιών. Αυτό δε σημαίνει, ωστόσο, ότι όλες οι αλλεργίες έχουν την ίδια μορφή.

Υπάρχουν διαφορετικά είδη αλλεργικών αντιδράσεων, τα οποία μπορούν να συνοψισθούν στις παρακάτω κατηγορίες:

1. Τροφική αλλεργία

Είναι η αλλεργία που προκαλείται από την κατανάλωση μιας συγκεκριμένης τροφής, στην οποία το άτομο φαίνεται να έχει ευαισθησία.

2. Αναπνευστική αλλεργία

Είναι η αλλεργία που επηρεάζει το αναπνευστικό σύστημα και εκδηλώνεται συνήθως ως αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα και αλλεργικό βρογχικό άσθμα.

3. Δερματική αλλεργία

Είναι η αλλεργία που συνδέεται με την εμφάνιση δερματικών συμπτωμάτων, όπως κνίδωση, έκζεμα ή αγγειοοίδημα.

4. Αλλεργία σε υμενόπτερα

Αποτελεί μια από τις σοβαρότερες μορφές αλλεργιών λόγω της δυνητικά θανατηφόρου έκβασής της. Πρόκειται για αλλεργική αντίδραση που προκύπτει από το τσίμπημα ή την επαφή με μέλισσες και σφήκες.

5. Αλλεργία σε φάρμακα

Πρόκειται για αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής. Τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν άμεσα, μέσα σε λίγα λεπτά από τη λήψη του φαρμάκου, ή και καθυστερημένα, μετά από αρκετές ώρες ή ακόμα και μέρες. Οι αλλεργικές αντιδράσεις σε φάρμακα συνδέονται συνήθως με την εμφάνιση δερματικών συμπτωμάτων. Ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις τα συμπτώματα μπορεί να είναι πιο σοβαρά και να επηρεάσουν τη λειτουργία διαφόρων οργάνων ή ακόμη να προκαλέσουν αναφυλακτικό σοκ.

6. Αλλεργικό σοκ

Πρόκειται για συστηματική αναφυλακτική αντίδραση του οργανισμού μετά την έκθεσή του σε κάποιο αλλεργιογόνο. Το αλλεργικό σοκ είναι η πιο σοβαρή μορφή αλλεργικής αντίδρασης, καθώς είναι άμεσα εξελισσόμενη και πλήττει διάφορα συστήματα του οργανισμού. Αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να αποβεί θανατηφόρο.

Ποια είναι τα συμπτώματα μιας αλλεργικής αντίδρασης;

Όπως μπορείτε να φανταστείτε, τα αλλεργικά συμπτώματα ποικίλουν σε πολυπλοκότητα, σοβαρότητα και περιοχή εκδήλωσης, ανάλογα και με το είδος της αλλεργικής αντίδρασης.

Τα συμπτώματα αλλεργίας μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Φαγούρα στα μάτια, στη μύτη, στον λαιμό ή σε άλλη περιοχή του σώματος
• Έκζεμα (δερματικό εξάνθημα)
• Ρινίτιδα (ρινική συμφόρηση ή καταρροή)
• Επιπεφυκίτιδα (κόκκινα, πρησμένα μάτια)
• Αναπνευστικά προβλήματα (φτέρνισμα, βήχα, δύσπνοια, συριγμό)
• Εμετό και διάρροια
• Στομαχικές κράμπες
• Πονοκέφαλο
• Βρογχικό άσθμα (χρόνια φλεγμονή των βρόγχων)
• Αναφυλαξία

Το σημείο του σώματος που έρχεται σε επαφή με το αλλεργιογόνο παίζει σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση των συμπτωμάτων.

Για παράδειγμα, αλλεργιογόνα που προσβάλουν το αναπνευστικό σύστημα προκαλούν ρινική συμφόρηση ή καταρροή, φαγούρα στη μύτη και στο λαιμό, παραγωγή βλέννας και βήχα.

Αντίστοιχα, όταν τα αλλεργιογόνα προσλαμβάνονται μέσω της τροφής, μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετό, κοιλιακές κράμπες, διάρροια ή και αναφυλακτικό σοκ.

Πώς μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση αλλεργικών συμπτωμάτων;

Ο μόνος σίγουρος τρόπος να προλάβουμε την εμφάνιση αλλεργικών συμπτωμάτων είναι να αποφύγουμε τελείως την έκθεσή μας σε αλλεργιογόνους παράγοντες.

Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα εύκολο ή εφικτό, ειδικά όταν το αλλεργιογόνο μεταφέρεται με τον αέρα, όπως η γύρη.

Αυτό δε σημαίνει, ωστόσο, ότι είμαστε καταδικασμένοι να κλειδωθούμε στο σπίτι ή να υποφέρουμε τα συμπτώματα της εποχικής αλλεργίας.

Υπάρχουν κάποια βήματα που μπορούμε να ακολουθήσουμε ώστε να προλάβουμε την εμφάνιση των αλλεργικών συμπτωμάτων ή τουλάχιστον να μετριάσουμε την έντασή τους.

Τρόποι πρόληψης και αντιμετώπισης αλλεργικών συμπτωμάτων

• Αλλάζουμε τα ρούχα μας με το που μπαίνουμε στο σπίτι. Με αυτόν τον τρόπο, αποφεύγουμε τη μεταφορά αλλεργιογόνων από τα υφάσματα των ρούχων μας στους εσωτερικούς χώρους του σπιτιού μας. Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και για τα παπούτσια μας, τα οποία εκτός των άλλων μεταφέρουν και πολλά μικρόβια.
• Κάνουνε συχνά ντους, ειδικά πριν πέσουμε για ύπνο. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να απομακρύνουμε αλλεργιογόνα που έχουν «κολλήσει» πάνω μας κατά τη διάρκεια της ημέρας.
• Προσέχουμε τι τρώμε και τι πίνουμε. Ορισμένα τρόφιμα, όπως οι φράουλες, τα ροδάκινα και οι ντομάτες, απελευθερώνουν ισταμίνες, ουσίες που μπορεί να προκαλέσουν ή να επιδεινώσουν τις αλλεργίες. Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών επιβαρύνει, επίσης, τα συμπτώματα της αλλεργίας λόγω της αυξημένης ροής αίματος στους φραγμένους ρινικούς κόλπους.
• Μένουμε ενυδατωμένοι, πίνοντας αρκετό νερό. Όταν ο οργανισμός μας είναι αφυδατωμένος, τα επίπεδα των ισταμινών αυξάνονται, με αποτέλεσμα τα συμπτώματα της αλλεργίας να είναι εντονότερα.
• Καθαρίζουμε και αερίζουμε τακτικά το σπίτι μας. Απομακρύνουμε επιβαρυντικούς παράγοντες, όπως η σκόνη, η μούχλα και τα ακάρεα, με καθημερινό σκούπισμα, καθάρισμα και τακτική αλλαγή σεντονιών. Επιπλέον, φροντίζουμε να έχουμε τη βέλτιστη δυνατή ποιότητα αέρα στο σπίτι μας, διώχνοντας την υγρασία και αερίζοντας τον χώρο μας όταν δεν αιωρούνται μεγάλες ποσότητες γύρης στην ατμόσφαιρα.  
• Αποφεύγουμε τη χρήση φακών επαφής. Όταν η ατμόσφαιρα είναι επιβαρυμένη, προτιμάμε τα γυαλιά οράσεώς μας αντί για φακούς επαφής. Αν παγιδευτεί γύρη, σκόνη ή κάποιος άλλος ερεθιστικός παράγοντας στα ήδη ερεθισμένα μάτια μας, τα συμπτώματα θα είναι πολύ εντονότερα.
• Συμβουλευόμαστε τον θεράποντα ιατρό μας. Αν παρατηρήσουμε ότι κάθε άνοιξη έχουμε έντονα αλλεργικά συμπτώματα, τότε ίσως χρειάζεται να ξεκινήσουμε προληπτική θεραπεία με αντιισταμινικά πριν την έξαρση των συμπτωμάτων μας. Αν πάλι δεν είμαστε σίγουροι τι μας προκαλεί αλλεργία, τότε ενδεχομένως θα χρειαστεί πρώτα να κάνουμε κάποιο αλλεργικό τεστ. Σε κάθε περίπτωση, ο θεράπων ιατρός μας είναι αυτός που θα μας κατευθύνει.

Πώς γίνεται η διάγνωση της αλλεργίας;

Βασικό ρόλο στη διάγνωση μιας αλλεργίας παίζει το ιστορικό του εξεταζόμενου, σε συνδυασμό με την εξέταση των συμπτωμάτων που θα εμφανίσει.

Ο θεράπων ιατρός είναι συνήθως ο πρώτος που υποπτεύεται την ύπαρξη μιας αλλεργίας, βλέποντας την κλινική εικόνα του εξεταζόμενου. Σε αυτό το στάδιο, είναι πιθανόν να παραπέμψει τον εξεταζόμενο σε αλλεργιολόγο, που είναι και ο ειδήμων ιατρός για να εξακριβώσει την ύπαρξη αλλεργίας.

Μετά τη λήψη του ιστορικού και την εξέταση των κλινικών συμπτωμάτων, ο αλλεργιολόγος είναι πιθανόν να προβεί στη διενέργεια δερματικών δοκιμασιών για την ταυτοποίηση των αλλεργιογόνων, στα οποία ο εξεταζόμενος είναι αλλεργικός.

Εφόσον κριθεί απαραίτητο, ο εξεταζόμενος μπορεί να παραπεμφθεί και σε εργαστηριακή διερεύνηση αλλεργικών παθήσεων.

Τεστ αλλεργίας: Ποιες μορφές υπάρχουν;

Οι βασικές μέθοδοι για τη διάγνωση μιας αλλεργίας είναι οι εξής:

Δερματικά τεστ αλλεργίας

Οι δερματικές δοκιμασίες δια νυγμού (skin prick tests) είναι η πιο συνηθισμένη μορφή δερματικών τεστ αλλεργίας. Κατά τη συγκεκριμένη διαδικασία, ο αλλεργιολόγος τοποθετεί μικρή ποσότητα από εμπορικά εκχυλίσματα αλλεργιογόνων στο δέρμα του εξεταζόμενου, με στόχο να διαπιστωθεί ενδεχόμενη αλλεργική αντίδραση.

Δοκιμασίες RAST

Οι δοκιμασίες RAST είναι στην ουσία εργαστηριακές εξετάσεις αίματος αυξημένης ευαισθησίας που μετρούν τα επίπεδα ειδικών IgE αντισωμάτων έναντι κοινών αλλεργιογόνων. Πρόκειται για αιματολογικές εξετάσεις μεγάλης εξειδίκευσης, οι οποίες συνήθως πραγματοποιούνται για να επιβεβαιώσουν τα αποτελέσματα των δερματικών τεστ αλλεργίας.

Το πιο εντυπωσιακό στοιχείο για τις αλλεργίες είναι η απίστευτα μεγάλη γκάμα παραγόντων που μπορεί να τις πυροδοτήσουν. Σε κάποιες περιπτώσεις, η κληρονομικότητα παίζει κάποιον ρόλο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αν ένας γονιός έχει αλλεργία, τότε και το παιδί θα είναι σίγουρα αλλεργικό.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι οι αλλεργίες θα συνεχίσουν να μας απασχολούν ολοένα και περισσότερο στο μέλλον. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι η κλιματική αλλαγή αυξάνει τις συγκεντρώσεις της αερομεταφερόμενης γύρης στην ατμόσφαιρα και παρατείνει την περίοδο της ανθοφορίας με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα άτομα που υποφέρουν από εποχικές αλλεργίες.